ନିଦ୍ରାହୀନତା କଦାପି ଏକ ରୋଗ ହୋଇନପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନେକ ରୋଗର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ନିଦ ଅଭାବରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ଶରୀର ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ। ସେଥିପାଇଁ ଡାକ୍ତରମାନେ ସର୍ବଦା ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ନିଦ୍ରା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି। ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ରାତିରେ ଭଲ ନିଦ ଯାଇଥାନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କର ପୂରା ଦିନ ସୁସ୍ଥତା ସହ ବିତେ। କାରଣ ଭଲ ନିଦ ଆମର ଜୀବନ ଗୁଣ, ମସ୍ତିଷ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ମନୋବଳ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ଉନ୍ନତି ଆଣେ। ନିଦ୍ରାର ଅଭାବ ଆମର ଦୈନନ୍ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ଏବଂ ଅନେକ ରୋଗ ଏବଂ ରୋଗର ଆଶଙ୍କାକୁ ବଢ଼ାଇପାରେ।
ତେବେ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି ଗୁଣାତ୍ମକ ନିଦ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର। ଭାରତାର ସମ୍ବିଧାନ ଏଥିପାଇଁ ନାଗରିକଙ୍କୁ ଅଧିକାର ଦେଇଛି। ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ନିଦ୍ରାହୀନତା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ କେହି ଦାୟୀ ଥାଆନ୍ତି କିମ୍ବା ଗୁଣାତ୍ମକ ନିଦ୍ରାରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମକଦ୍ଦମା ରୁଜ୍ଜୁ କରିପାରିବେ। କ'ଣ ଏହି ଅଧିକାର ଏବଂ ନିୟମ ଜାଣିବା ପାଇଁ ପଢନ୍ତୁ ଏହି ଆଲେଖ୍ୟ...
ଧାରା ୨୧: ଶୋଇବାର ଅଧିକାର
ସମ୍ବିଧାନ ଧାରା ୨୧ 'ରାଇଟ୍ ଟୁ ଲାଇଫ୍ ଆଣ୍ଡ ପର୍ସନାଲ ଲିବେରୀ' ଅଧୀନରେ ଶୋଇବାର ଅଧିକାରକୁ ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛି। ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବାବା ରାମଦେବଙ୍କ ରାଲିରେ ଶୋଇଥିବା ଜନତାଙ୍କ ଉପରେ ପୁଲିସର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଉପରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଶୁଣାଣି କରି ଏ ଉପରେ ଏକ ରାୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ, 'ଶୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ପୁଲିସ୍ ନେଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଏକ ମୌଳିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିଛି।' ମନୁଷ୍ୟର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟର ସୂକ୍ଷ୍ମ ସନ୍ତୁଳନ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଶୋଇବା ନିହାତି ଜରୁରୀ। ତେଣୁ ଶୋଇବା ଏକ ମୌଳିକ ଅଧାକର ସହ ଏକ ମୌଳିକ ଆବଶ୍ୟକତା ମଧ୍ୟ, ଯାହା ବିନା ଜୀବନର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ବିପଦରେ ପଡ଼ିପାରେ ବୋଲି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ।
ସୟଦ ମକସୁଦ ଅଲ୍ଲି ବନାମ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ସରକାର ମକଦ୍ଦମାର ଶୁଣାଣି କରି ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ହାଇକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି, 'ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୨୧ ଅନୁଯାୟୀ ଏକ ସୁନ୍ଦର ପରିବେଶରେ ରହିବାର ଅଧିକାର ପାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ରାତିରେ ଶାନ୍ତିରେ ଶୋଇବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ରହିଛି। କୁହାଯାଏ ଯେ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସୁନିଦ୍ରା ଏକ ଉପଶମ ଏବଂ ଜଣେ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ନିଦ୍ରା ଖୁବ୍ ମଧୁର ହୋଇଥାଏ। ସୁନିଦ୍ରା ଶାନ୍ତି ଆଣେ। ନିଦ୍ରାର ଅଭାବ ଏକାଗ୍ରତାର ଅଭାବ, ବିରକ୍ତିକରତା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମତା ହ୍ରାସ କରେ। ନିଦ ନୀରବ ମନକୁ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରେ, ଶରୀରକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଏ ଏବଂ ଆତ୍ମାକୁ ଶାନ୍ତ ରଖେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ନିଦ ପାଇଁ ଅର୍ଥାତେ ଶୋଇବା ସମୟରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପସନ୍ଦର ପାର୍ଟନର୍ ମଧ୍ୟ ଚୟନ କରିପାରିବ।'
ଅନ୍ୟମାନଙ୍କର ଉପଯୁକ୍ତ ନିଦ, ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଯାପନ ପରିବେଶ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାବନା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବାର ଅଧିକାର କାହାର ନାହିଁ। କୌଣସି ନାଗରିକ ଶୋଇଥିବା ସମୟରେ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣକୁ ସହ୍ୟ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ବାଧ୍ୟ ନୁହେଁ, କାରଣ ଏହି ସମସ୍ୟା ଅନେକ ରୋଗର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ଯେଉଁଥିରେ ହୃଦ୍ରୋଗ, ହଜମ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ସ୍ନାୟୁ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ହାଇକୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଧାରା ୨୧ ଅନୁସାରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ନିଦ୍ରାକୁ କ୍ଷୂର୍ଣ୍ଣ କରୁଥିବା କିମ୍ବା ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଇନ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେଇପାରିବେ।