ରାଜ୍ୟର ମୋଟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୨୩ ପ୍ରତିଶତ ଆଦିବାସୀ ସମୁଦାୟର ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଦେବାରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିନାହାନ୍ତି । ସରଳ ଆଦିବାସୀଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ଓ ବିକାଶ କଥା କହି ସେମାନଙ୍କ ଭୋଟ ହାତେଉଥିବା ରାଜ୍ୟର ବିଜେଡି ସରକାର ଦୀର୍ଘ ୨୩ବର୍ଷ ଧରି କ୍ଷମତାରେ ରହି ସୁଦ୍ଧା ରାଜ୍ୟରେ ପେସା ଆଇନକୁ ସଠିକ୍ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିପାରିନି । ୧୯୯୬ ଡିସେମ୍ବର ୨୪ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟରେ ପେସା ଆଇନକୁ ଲାଗୁ କରାଯିବାର ୨୭ବର୍ଷ ପରେ ବି ଏହି ଆଇନକୁ କିଭଳି ଲାଗୁ କରାଯିବ ସେଥିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପେସା ରୁଲସ୍ (ନିୟମାବଳୀ) ପ୍ରଣୟନ କରିବାରେ ଓଡ଼ିଶା ବିଫଳ ହୋଇଛି । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ସିଡ୍ୟୁଲ ଏରିଆ ଭାବେ ପରିଚିତ ଅଂଚଳରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ମୌଳିକ ଅଧିକାରରୁ ବଂଚିତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଛି ।
ସିଡ୍ୟୁଲ ଏରିଆରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ପଦ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଖଣିଜ ସାମଗ୍ରୀ ଉତ୍ତୋଳନ ଲାଇସେନ୍ସ ଏବଂ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଜମି ଅଧିଗ୍ରହଣ ଭଳି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାରୁ ଆଦିବାସୀମାନେ ବଂଚିତ ହେଉଛନ୍ତି । ଯଦିଓ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପେସା ଆଇନରେ ଏସବୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ପ୍ରାବଧାନ ରହିଛି ତଥା ଆଦିବାସୀମାନେ ଗ୍ରାମସଭା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ଉପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ପେସା ଆଇନକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ନିୟମାବଳୀର ଅଭାବ ଯୋଗୁ ଆଦିବାସୀମାନେ ନିଜ ମାଟି ଉପରେ ବି ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି । ଯଦିଓ ପଡ଼ୋଶୀ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ, ଛତିଶଗଡ଼, ତେଲେଙ୍ଗାନା ସମେତ ଗୁଜୁରାଟ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଓ ରାଜସ୍ଥାନ ସରକାର ଏହି ପେସା ଆଇନ ଓ ରୁଲସକୁ ଲାଗୁ କରିସାରିଛନ୍ତି ।
ଆଜି ବିଧାନସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ମୁଖ୍ୟ ସଚେତକ ମୋହନ ମାଝୀଙ୍କ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ ପଂଚାୟତିରାଜ ମନ୍ତ୍ରୀ ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ଅମାତ୍ କହିଚନ୍ତି ଯେ, ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁସାରେ ୮ଟି ରାଜ୍ୟରେ ପେସା ଆଇନ ଓ ରୁଲସ୍ ଲାଗୁ ହୋଇସାରିଛି । ଓଡ଼ିଶାରେ ପେସା ଆଇନ-୧୯୯୬ ଅନୁସାରେ ପଂଚାୟତ ଆଇନର ସଂଶୋଧନ ହୋଇଛି । ତେବେ ପେସା ରୁଲସ୍ ଲାଗୁ ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବେ ଜାରି ରହିଛି । ଏହି ରୁଲସ ପ୍ରଣୟନ ହେଲେ ୫ମ ସିଡ୍ୟୁଲ ଅଂଚଳ ଅଧୀନରେ ଥିବା ୧୪ଟି ଜିଲ୍ଲା, ୧୨୨ଟି ବ୍ଲକ ଓ ୨୦୯୯ଟି ପଂଚାୟତକୁ ଅର୍ନ୍ତଭୁକ୍ତ କରାଯିବ । ଏହି ଆଇନ ଅନୁସାରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରେ ଗ୍ରାମସଭା ହେବ । ଗତ ୨୦୧୨ ଫେବୃୟାରୀ ୮ ତାରିଖରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ପେସା ସମ୍ମିଳନୀରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପେସା ରୁଲସ୍ ଲାଗୁ କରିବା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା ।
ତେବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ରାଜ୍ୟରେ ସାଢ଼େ ୪କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୯୬ଲକ୍ଷ ଆଦିବାସୀ ବର୍ଗର ରହୁଥିବାବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୬୮% ଆଦିବାସୀ ଏହି ୫ମ ସିଡ୍ୟୁଲ ଏରିଆରେ ରହୁଛନ୍ତି । ସେହି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପେସା ଆଇନକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଲାଗୁ କରିବା ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛନ୍ତି । ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅଧିକାର ଆଦିବାସୀଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବାରମ୍ବାର ତାଗିଦ୍ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ସିଡ୍ୟୁଲ ଏରିଆରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳ ଉପରେ ଆଦିବାସୀଙ୍କୁ ଅଧିକାର ଦେବାକୁ ଟାଳଟୂଳ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛନ୍ତି । ବିଜେଡି ସରକାର ଦୀର୍ଘ ୨୩ବର୍ଷ ଧରି କ୍ଷମତାରେ ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପେସା ଆଇନକୁ ସଠିକ୍ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହାର ନିୟମାବଳୀ ଆଣିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇନାହାନ୍ତି । ଯଦିଓ ଦେଶର ଅନ୍ୟ ୮ଟି ରାଜ୍ୟରେ ଏହି ଆଇନ ଓ ନିୟମାବଳୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି ।
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ, ଗତ ସପ୍ତାହରେ ଜାତୀୟ ଜନଜାତି କମିଶନ ଓଡ଼ିଶା ଗସ୍ତରେ ଆସିଥିବାବେଳେ ପେସା ଆଇନ କାହିଁକି ସଠିକ୍ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉନି ଓ ରୁଲସ୍ ପ୍ରଣୟନରେ ମାତ୍ରାଧିକ ବିଳମ୍ବକୁ ନେଇ ଅସନ୍ତୋଷ ବ୍ୟକ୍ତ କରିଥିଲେ ।