ଏ ପି ଶୁଭକାନ୍ତ ସାମଲ
କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିଗୁଡ଼ିକ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି ଏବଂ ଉଚ୍ଚ ମୂଲ୍ୟ ହେତୁ ବିଭିନ୍ନ ସରକାର, ନିୟାମକ ସଂସ୍ଥା ତଥା ଟିକସ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରୁଛି। ୨୦୨୧ ଡିସେମ୍ବର ୧୫ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶା ରିପୋର୍ଟରରେ ପ୍ରକାଶିତ ପ୍ରବନ୍ଧ "କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିର ଭବିଷ୍ୟତ" ମାଧ୍ୟମରେ ଡିଜିଟାଲ କରେନ୍ସିକୁ ନେଇ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲି। ଭାରତୀୟ ସଂସଦର ବଜେଟ୍ ଅଧିବେଶନରେ କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ମଙ୍ଗଳବାର ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଯେ ଡିଜିଟାଲ ସମ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥାନାନ୍ତରରୁ ଆୟ ଉପରେ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ହାରରେ ଟିକସ ଲାଗୁ କରାଯିବ, କୌଣସି ରିହାତି ଏବଂ ଛାଡ଼ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବ ନାହିଁ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଆକାରରେ ପ୍ରାପ୍ତ ଉପହାର ଉପରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ହାରରେ (ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ନିମନ୍ତେ) ଟିକସ ଲାଗୁ କରାଯିବ। ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଆରବିଆଇ) ଆସନ୍ତା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଦାନ କରିବ।
ପ୍ରାୟତଃ ସମସ୍ତେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ବିଷୟରେ ଜାଣିଥିବେ। ସାଧାରଣ ଭାବେ କହିବାକୁ ଗଲେ ଏହା କରେନ୍ସିର ଏକ ଡିଜିଟାଲ ରୂପ ଯାହାକି ପ୍ରଚଳିତ ମୁଦ୍ରାଠାରୁ ଭିନ୍ନ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଆପଣଙ୍କ ପକେଟରେ କିଛି ଟଙ୍କା ଅଛି, ଏହି ଅର୍ଥର ମୂଲ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ ଏବଂ ବଜାର ପ୍ରଣାଳୀରେ ଏହା ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ। କିନ୍ତୁ, କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଏହାଠାରୁ ଭିନ୍ନ। ଏହା ଆପଣଙ୍କ ପକେଟରେ ଥିବା ନୋଟ୍ ଏବଂ ମୁଦ୍ରା ପରି ନଥାଇ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଡିଜିଟାଲ୍ ଭାବରେ ବିଦ୍ୟମାନ। ଏହାକୁ କୌଣସି ସରକାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିନଥାନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ଏହାର ଲୋକପ୍ରିୟତା ବା ଚାହିଦା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଯଦି ଆପଣ ନିଜର ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ନକଲି ପାଇଁ ଆଇନଗତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନର ଶିକାର ହେବେ। କିନ୍ତୁ, ଯଦି ଆପଣ ନିଜର କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ଅପରାଧୀ ନୁହନ୍ତି।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଡିଜିଟାଲ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଟିକସ ଆଦାୟ ଫଳରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆସିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ତେବେ ଭାରତରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ନେଇ ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଏ ଦିଗରେ ସମସ୍ୟା ଲାଗିରହିଛି। ଯଦିଓ ୨୦୦୯ରେ ଏହା ପ୍ରଥମେ ଆସିଥିଲା କିନ୍ତୁ ଭାରତରେ ୨୦୧୩ରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୩ରେ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଆରବିଆଇ) ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବହାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଜନ ସାଧାରଣଙ୍କୁ ଚେତାବନୀ ଦେବା ପାଇଁ ଏକ ସାର୍କୁଲାର ଜାରି କରିଥିଲା। ବ୍ୟାଙ୍କ ଉପଭୋକ୍ତା, ଧାରକ ଏବଂ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବସାୟୀମାନଙ୍କୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଆର୍ଥିକ, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ, ଆଇନଗତ, ଗ୍ରାହକ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିପଦ ବିଷୟରେ ଚେତାବନୀ ଦେଇଥିଲା। ଫେବୃଆରୀ ୧, ୨୦୧୭ରେ ଆରବିଆଇ ଅନ୍ୟ ଏକ ସର୍କୁଲାର ଜାରିକରି ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ସହିତ ଏହାର ଚିନ୍ତାକୁ ଦୋହରାଇଥିଲା ଏବଂ ୨୦୧୭ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ଆରବିଆଇ ଏବଂ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା ଏକ ଚେତାବନୀ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ଏକ ଆଇନଗତ ଟେଣ୍ଡର ନୁହେଁ।
ଏଥିସହିତ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଦୁଇଟି ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲା ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା। ଗୋଟିଏ ଭାରତରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି କିଣିବା ଏବଂ ବିକ୍ରି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲା, ଅନ୍ୟଟି ସେମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବାର ଦାବି ଥିଲା। ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୭ରେ ସରକାର ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟା ଅଧ୍ୟୟନ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବା ପାଇଁ ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ, କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ କୌଣସି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ନଥିଲା ଏବଂ ଅଧିକାଂଶ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ କାରବାରକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ। ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୮ରେ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଡିଜିଟାଲ ଟ୍ୟାକ୍ସ ବୋର୍ଡ (ସିବିଡିଟି) ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟକୁ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ଯୋଜନା ଦାଖଲ କରିଥିଲେ। ଏହାର ଏକ ମାସ ପରେ ଏପ୍ରିଲ ୬, ୨୦୧୮ରେ, ଆରବିଆଇ ଏକ ସର୍କୁଲାର ଜାରି କଲା ଯାହା ବ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବିନିମୟକୁ ଆର୍ଥିକ ସେବା ଯୋଗାଇବାରେ ବାରଣ କରିବା ସହ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିକୁ ଭାରତରେ ବେଆଇନ ଘୋଷଣା କରିଲା। ଏହା ଦ୍ୱାରା କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ଏପ୍ରିଲ ୨୦୧୮ରେ, ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ନିଯୁକ୍ତ କମିଟି ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ବିଲ୍ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ନିଷେଧାଦେଶ ସୁପାରିଶ କରିନଥିଲେ। ତଥାପି, ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୯ରେ ଆରବିଆଇର ସର୍କୁଲାର୍ ପରେ କମିଟି ଏକ ନୂତନ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ବିଲ୍ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା ଯାହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧାଦେଶ ସୁପାରିଶ କରିଥିଲା।
ଏହା ପରେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୦ରେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଆରବିଆଇ ଦ୍ୱାରା ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିବା କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ରୋକ ହଟାଇଦେଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ଭାରତରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାରରେ ଅହେତୁକ ବୃଦ୍ଧି ଘଟିଥିଲା। ଫେବୃଆରୀ ୯, ୨୦୨୧ରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ସୀତାରମଣ ରାଜ୍ୟସଭାରେ କହିଥିଲେ, "ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯିବ ଏବଂ ସମସ୍ତ ଘରୋଇ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିକୁ ଭାରତରେ ନିଷେଧ କରାଯିବ ବୋଲି ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ମାମଲାରେ ନିଆଯିବାକୁ ଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟାପାର ସଚିବଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ଆନ୍ତଃ-ମନ୍ତ୍ରୀସ୍ତରୀୟ କମିଟି (ଆଇଏମସି) ଗଠନ କରାଯିବ। ଅର୍ଥ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଅନୁରାଗ ଠାକୁର ମଧ୍ୟ ସଂସଦକୁ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ଯେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ବିଦ୍ୟମାନ ଆଇନ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନଥିବାରୁ ସରକାର କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ଏକ ବିଲ୍ ଆଣିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି। ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୧ରେ, ବିଜେପି ସଦସ୍ୟ ଜୟନ୍ତ ସିହ୍ନାଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ସ୍ଥାୟୀ କମିଟି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ, ବ୍ଲକଚେନ୍ ଏବଂ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଆସେଟସ କାଉନସିଲ୍ (ବିଏସିସି)ର ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ ଯେ କ୍ରିପ୍ଟୋକରେନ୍ସି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, ବରଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯିବା ଉଚିତ୍। ଚଳିତ ବର୍ଷ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସହ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ଏକ ବୈଠକ ଡାକିଥିଲେ। ଯେଉଁଥିରୁ ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଦୃଢ ନିୟାମକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ମିଳିଥିଲା।
ଯଦିଓ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ତଥା ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏ ଦିଗରେ ନିୟାମକ କଥା ଆସିଥିଲା କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ବିରୋଧରେ ନିଜର ଦୃଢ଼ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ବାରମ୍ବାର ସୂଚିତ କରି କହିଥିଲା ଯେ ଏହା ଦେଶର ବୃହତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସହ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ବାଣିଜ୍ୟ କରୁଥିବା ନିବେଶକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ବଜାର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ସନ୍ଦେହ ତଥା ସଠିକ୍ ତଥ୍ୟ ଅଭାବ ବିଟ୍ କଏନ୍ ପରି ବିଭିନ୍ନ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିର ପ୍ରସାରକୁ ନେଇ ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ଏସବୁକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ଆରବିଆଇ ଏକ ଅଫିସିଆଲ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବାହାର କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଘୋଷଣା କରିଛି ଯାହା ଆରବିଆଇ ବା ସିବିଡିସି ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିବ।
ଏସବୁ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଡିଜିଟାଲ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଆୟ ଉପରେ ଭାରତ ୩୦% ଟିକସ ଲାଗୁ କରିବ ବୋଲି ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ମଙ୍ଗଳବାର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ସମୟରେ କହିଛନ୍ତି। ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଟିକସ ବ୍ୟାଣ୍ଡରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଏବଂ ନନ୍ ଫ୍ୟୁଞ୍ଜିବଲ୍ ଟୋକନ୍ (ଏନଏଫଟି)ରୁ ରୋଜଗାର ରଖିବା ବ୍ୟତୀତ ସୀତାରମଣ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନଙ୍କ ବିକ୍ରୟରୁ କ୍ଷତି ଅନ୍ୟ ଆୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପୂରଣ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା (ସିବିଡିସି)ର ପ୍ରଚଳନ ଡିଜିଟାଲ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଏକ ବଡ଼ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବ।
ଭାରତର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ଟିକସ ଲାଗୁ କରିବା ପରେ କିଛି କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ନିବେଶକମାନେ ନିରାଶା ପ୍ରକଟ କରିବା ସହ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ସମାଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି। ତେବେ କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ଏପରି ଅନେକ ଦେଶ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁଠାରେ ମଧ୍ୟ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଟିକସ ଆଦାୟ କରାଯାଏ। ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କିଣିବା ଏବଂ ବିକ୍ରୟ କରିବା ୦ରୁ ୩୭ ପ୍ରତିଶତ ମଧ୍ୟରେ ଟିକସଯୋଗ୍ୟ। ବ୍ରିଟେନରେ, କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ନିଷ୍କାସନ ପାଇଁ ପୁଞ୍ଜିଲାଭ ଟିକସହାର ଅଧିକ ଏବଂ ଅତିରିକ୍ତ ହାର ଟିକସଦାତାଙ୍କ ପାଇଁ ୨୦ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ମୌଳିକ ହାର ଟିକସଦାତାଙ୍କ ପାଇଁ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ। ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆରେ, କ୍ରିପ୍ଟୋ ୧୨ ମାସରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ରଖାଯାଇଥିଲେ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ପୁଞ୍ଜି ଲାଭ ଟିକସ ରିହାତି ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ। କାନାଡ଼ାରେ, ଯଦି ଆୟ ଏକ ବ୍ୟବସାୟରୁ ଆସେ, ତେବେ ସମଗ୍ର ପରିମାଣ ଉପରେ ଟିକସ ଲଗାଯାଏ, ତଥାପି, ପୁଞ୍ଜି ଲାଭ କେବଳ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ସମୟ ଉପରେ ଟିକସ ଲଗାଯାଏ। ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ଜର୍ମାନୀ, ଇଟାଲୀ ପରି ବିଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ମଧ୍ୟ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଉପରେ ଟିକସ ଲାଗୁକରାଯାଇଛି।
ଭାରତ ସରକାର "ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତି" ଉପରେ ଟିକସ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଶବ୍ଦର ଏକ ବ୍ୟାପକ ସଂଜ୍ଞା ଅଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ତଥା ଡିଜିଟାଲ ସମ୍ପତ୍ତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। "ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତି" ସ୍ଥାନାନ୍ତରରୁ ଆୟ ଉପରେ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ଟିକସ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ।
ଏହି ଟିକସ ଆପଣଙ୍କ ଲାଭ ଉପରେ ଦେୟ ଅଟେ, ଯାହା "ଅଧିଗ୍ରହଣ ମୂଲ୍ୟ" କାଟିବା ପରେ ଗଣନା କରାଯାଏ ଯେଉଁଥିରେ କ୍ରିପ୍ଟୋର କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ଟ୍ରାଞ୍ଜାକସନ୍ ଫି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ। ଆପଣ ଉପହାର ଭାବରେ ରୋଜଗାର କରୁଥିବା କ୍ରିପ୍ଟୋ ଭାରତରେ ପୁର୍ବରୁ ଥିବା ଆୟକର ଆଇନ ଅଧୀନରେ ଆସିବ। ଅଧିକାଂଶ କାରବାର ପାଇଁ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜକୁ ଆୟକର ଅଧିନିୟମର ନୂତନ ଧାରା ୧୯୪ଏସ ଅଧୀନରେ ଜୁଲାଇ ୧, ୨୦୨୨ ରୁ ୧ ପ୍ରତିଶତ ଟିଡିଏସ୍ କାଟିବାକୁ ପଡିବ। ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବ ଯେ ସମସ୍ତ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଟ୍ରାଞ୍ଜାକସନସ୍ ରେକର୍ଡ ହୋଇଛି ଏବଂ ସରକାରଙ୍କୁ ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇଛି ।
କ୍ରିପ୍ଟୋ ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡିକ ବର୍ତ୍ତମାନ ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବରେ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝାଯାଏ। ସେମାନଙ୍କୁ ଦ୍ରବ୍ୟ ପରି ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଟିକସ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ଲାଭଜନକ ହୋଇପାରେ। ଏହା ଦ୍ବାରା ସରକାରଙ୍କ ଟିକସ ରାଜସ୍ୱ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ଏବଂ ଟିକସଦାତାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବ। କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଏବଂ ବ୍ଲକ୍ ଚେନ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଭାରତର ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଇକୋସିଷ୍ଟମକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିପାରିବ ଏବଂ ବ୍ଲକ୍ ଚେନ୍ ବିକାଶକାରୀଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଡିଜାଇନର୍, ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ମ୍ୟାନେଜର, ବ୍ୟବସାୟ ବିଶେଷଜ୍ଞ, ପ୍ରୋତ୍ସାହକଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ନିଯୁକ୍ତି ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ। କିନ୍ତୁ, ଏହା ଦ୍ଵାରା କିଛି ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇପାରେ ଯେପରି କିଛି କ୍ରିପ୍ଟୋ ସମ୍ପତ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ଟିକସ ଫାଙ୍କିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିପାରନ୍ତି। ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦ। ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକୃତ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି (ଯେପରିକି ବିଟ୍ କଏନ୍) କୌଣସି ସଂସ୍ଥା, ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କିମ୍ବା ସର୍ବସାଧାରଣ ଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ତେଣୁ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିବା ବଦଳରେ ଯଦି ଏଗୁଡ଼ିକୁ ନିଷିଦ୍ଧ କରାଯାଏ ତେବେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଅସମ୍ଭବ, କାରଣ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଇଣ୍ଟରନେଟରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି କ୍ରୟ କରିପାରିବେ। ଫଳରେ ଏହା ଏକ ସମାନ୍ତରାଳ ଅର୍ଥନୀତି ସୃଷ୍ଟି କରିବ, ଅବୈଧ ବ୍ୟବହାରକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବ। ଏସବୁକୁ ରୋକିବା ଦିଗରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧାଦେଶ ପରିବର୍ତ୍ତେ, ସରକାର କଠୋର ନିୟମ, ରିପୋର୍ଟିଂ ଏବଂ ଟିକସଯୋଗ୍ୟତା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି କ୍ରିପ୍ଟୋକରେନ୍ସିର ବାଣିଜ୍ୟକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବେ। ରେକର୍ଡ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ, ଯାଞ୍ଚ, ସ୍ୱାଧୀନ ଅଡିଟ୍, ନିବେଶକ ଅଭିଯୋଗ ସମାଧାନ ଏବଂ ବିବାଦ ସମାଧାନରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ସୂଚନା ଉପଲବ୍ଧତା ଏବଂ ଉପଭୋକ୍ତା ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ବିଚାର କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।
ଏକ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଭାରତରେ ୧୫ ନିୟୁତରୁ ୨୦ ନିୟୁତ କ୍ରିପ୍ଟୋ ନିବେଶକ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ମୋଟ କ୍ରିପ୍ଟୋ ହୋଲ୍ଡିଂ ପ୍ରାୟ ୪୦,୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା (୫୩୭ କୋଟି ଡଲାର) ରହିଛି। ଯଦିଓ ଭାରତୀୟ କ୍ରିପ୍ଟୋ ବଜାରର ଆକାର ଉପରେ ସେପରି କୌଣସି ଅଫିସିଆଲ୍ ଡାଟା ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ। ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ଆୟ ଉପରେ ତିରିଶ ପ୍ରତିଶତ ଟିକସ ଯଦିଓ ଅଧିକ, ତଥାପି ଏହା ଏକ ସକାରାତ୍ମକ ପଦକ୍ଷେପ କାରଣ ଏହା କ୍ରିପ୍ଟୋକୁ ବୈଧ କରେ ଏବଂ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଏବଂ ଏନଏଫଟିର ଅଧିକ ଗ୍ରହଣୀୟତା ଦିଗରେ ଏକ ଆଶାବାଦୀ ଭାବନାକୁ ସୂଚିତ କରେ।
ସେହିପରି ଆରବିଆଇ ଏପରି ଏକ ଡିଜିଟାଲ୍ କିମ୍ବା ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବିକାଶ କରୁଛି ଯାହା ଗତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଛତୁ ଫୁଟିଥିବା ଘରୋଇ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା କିମ୍ବା କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସି ଠାରୁ ଭିନ୍ନ। ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ ବୋଲି ଆରବିଆଇ ଘରୋଇ କ୍ରିପ୍ଟୋ କରେନ୍ସିକୁ ଦୃଢ ବିରୋଧ କରୁଛି। ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ହେଉଥିବା ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବ୍ଲକଚେନ ଆଧାରିତ ହୋଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିବା ମୋବାଇଲ୍ ୱାଲେଟର ବର୍ତ୍ତମାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରି କାରବାରକୁ ଗୋପନ ନ ରଖି ସମସ୍ତ କାରବାରକୁ ଖୋଜିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବ। ତେବେ ଭର୍ଚୁଆଲ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ଭାରତରେ ନୁଆ ନୁହେଁ। ଦେଶରେ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ରଖିବା ଦିଗରେ ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ଗତବର୍ଷ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏକ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ୍ ଭାଉଚର୍ ଆଧାରିତ ଡିଜିଟାଲ୍ ପେମେଣ୍ଟ ସିଷ୍ଟମ୍ "ଇ-ରୁପି" ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଭାରତ ସରକାର ଏବଂ ଆରବିଆଇ ମିଳିତ ଭାବେ ବ୍ଲକଚେନ ଆଧାରିତ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା (ସିବିଡିସି) ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛନ୍ତି। ଚଳିତ ବର୍ଷ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଫର୍ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ସେଟେଲମେଣ୍ଟ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା ଏକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ବିଶ୍ୱର ୬୦% କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସିବିଡିସି ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ସହିତ ପରୀକ୍ଷଣ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ୧୪% ପାଇଲଟ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ସେହିପରି ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟ କିଛିଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଅନେକ ସହରରେ ଏହାର ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରାର ପରୀକ୍ଷଣ ଆରମ୍ଭ କରିସାରିଛି, ଏବଂ ଏପରିକି ଚଳିତ ସପ୍ତାହରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଥିବା ବେଜିଂ ଶୀତକାଳୀନ ଅଲିମ୍ପିକ୍ସରେ ଆଥଲେଟ୍ ଏବଂ ଦର୍ଶକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଏହାର ଡିଜିଟାଲ୍ ୟୁଆନ୍ ବାହାର କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରିଛି। ଆମେରିକାର ଫେଡେରାଲ ରିଜର୍ଭ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି ପାଇଁ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ଦିଗରେ କାମ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି।
ତେବେ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ବା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା (ସିବିଡିସି) ପ୍ରଚଳନ ଦ୍ବାରା ଏହା କୌଣସି ଆନ୍ତଃ-ବ୍ୟାଙ୍କ ସମାଧାନ ବିନା ଅର୍ଥ କାରବାର ସକ୍ଷମ କରିବା ସହିତ ମୁଦ୍ରା ପରିଚାଳନାର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ କରିବ। ଏହା ଘରୋଇ ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ମୁଦ୍ରା ବ୍ୟବହାରରୁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ କ୍ଷତିକୁ ମଧ୍ୟ କମ୍ କରିବ। ଏହା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ଉଭୟ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଏବଂ ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ କାରବାର କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବ ଯେଉଁଠି ତୃତୀୟ ପକ୍ଷ କିମ୍ବା ବ୍ୟାଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିବ ନାହିଁ। ଏହାର ପ୍ରଚଳନ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଭ ପ୍ରଦାନ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି, ଯେପରିକି ନଗଦ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ, କମ୍ ଟ୍ରାଞ୍ଜାକସନ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ। ଏହା ସମ୍ଭବତଃ ଏକ ଅଧିକ ଦୃଢ, ଦକ୍ଷ, ବିଶ୍ୱସ୍ତ, ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଏବଂ ଆଇନଗତ ଟେଣ୍ଡର-ଆଧାରିତ ଦେୟ ବିକଳ୍ପକୁ ମଧ୍ୟ ଆଗେଇ ନେବ। ଏହି ସବୁ ଦିଗ ସହିତ ଡିଜିଟାଲ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନରେ କିଛି ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇପାରେ। ଯେପରିକି ଆରବିଆଇର ପରୀକ୍ଷା ଅଧୀନରେ କିଛି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ସିବିଡିସିର ପରିସର, ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି, ବୈଧତା ପ୍ରଣାଳୀ ଏବଂ ବିତରଣ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଆହୁରି ମଧ୍ୟ, ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଧିନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ମୁଦ୍ରାକୁ ଶାରୀରିକ ରୂପରେ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ବର୍ତ୍ତମାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିବାରୁ ଆଇନଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ। ମୁଦ୍ରା ଅଧିନିୟମ, ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ପରିଚାଳନା ଆଇନ (ଫେମା) ଏବଂ ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ଆଇନରେ ମଧ୍ୟ ଫଳାଫଳ ସଂଶୋଧନ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ।
ଭର୍ଚୁଆଲ୍ ଡିଜିଟାଲ୍ ସମ୍ପତ୍ତି ପାଇଁ ଏକ ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ର ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ ବୋଧହୁଏ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହିପରି ସମ୍ପତ୍ତିର ବୈଧତାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେବା ଦିଗରେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ। ଆଶା ହେଉଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାର କ୍ରିପ୍ଟୋ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧାଦେଶ ସହିତ ଆଗକୁ ଯାଇନପାରନ୍ତି। କୌତୁହଳର ବିଷୟ ହେଉଛି, ବ୍ଲକଚେନ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ବ୍ୟବହାର କରି ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଡିଜିଟାଲ୍ ମୁଦ୍ରା (ସିବିଡିସି)ର ପ୍ରଚଳନ କିମ୍ବା ଆରବିଆଇ ଦ୍ୱାରା ଡିଜିଟାଲ୍ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟ କ୍ରିପ୍ଟୋ କ୍ଷେତ୍ରର ଗ୍ରହଣୀୟତା ତଥା ଭାରତରେ କ୍ରିପ୍ଟୋ ଆଇନଗତ ଭାବେ ବୈଧ ହେବା ଦିଗରେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ହୋଇପାରେ।
ଦାଣ୍ଡହରିପୁର, ଖଡ଼ିଅଙ୍ଗ, ଯାଜପୁର
ମୋ-୮୨୮୦୧୩୦୬୦୫
ପଢନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶା ରିପୋର୍ଟର ଖବର ଏବେ ଟେଲିଗ୍ରାମ୍ ରେ। ସମସ୍ତ ବଡ ଖବର ପାଇବା ପାଇଁ ଏଠାରେ କ୍ଲିକ୍ କରନ୍ତୁ।
Related Stories
